ڕۆژا جیهانییا موزیکێ

بێکەس نووری عەبدال

قوتابیێ دکتۆرایێ/ زانکۆیا سەلاحەددین/ کۆلیژا هونەرێن جوان/ پشکا موزیکێ.

• رێکخڕاوا ب ناڤێ: (UNESCO)

((United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization            ب مانا ڕێکخراوا نەتەوەیێن ئێکگرتی، د بیاڤێ پەروەردەیی و زانستی و ڕۆشنبیری، یان ب کورتی ب یونسکۆ UNESCO ناسیارە (جهێ میراتێ جیهانێ)، رێکخڕاوەکا تایبەتمەندە و سەر ب نەتەوەیێن ئێکگرتیڤە، ل ساڵا 1945 هاتییە دامەزراندن و ل ساڵا ١٩٤٦ بۆ بەشەک ل نەتەوەیێن ئێکگرتی، یونسکۆ دەستپێکا کارێ وێ دروستکرنا قۆتابخانە و پەڕتووکخانە و مۆزەخانێن ژناڤ چووی بۆ یێن ل شەڕی جیهانییێ ئێکێ هەرفتین و ژناڤ چووین، ئارمانجا یونسکۆ هاریکارییا نەتەوەیێن ئێکگرتی بۆ، بۆ نەهێلانا نە خوێندەواریێ پاشی بۆ ڤەژاندنا هزرێن نوی چەندین کۆنفڕانس ئەنجامدان، ئارمانجا سەرەکییا ڕێکخراوێ بەژداریکرنە د ئاشتی و ئاسایشێدا و پێشئێخستنا ئاستێ هاریکاریکرنێ دناڤبەرا وڵاتێن جیهانێدا د بیاڤێن پەروەردێ و ڕۆشنبیری بۆ چەسپاندن و ڕێزگرتنا گشتی بۆ دادپەروەری و سەروەرییا یاسایێ و مافێن مرۆڤی و بنەمایێن ئازادیێ، دڤێ رێکخڕاوێدا ١٩٥  وەڵات سەر ب یونسکۆ ڤەنە، بارەگایێ وێ یێ سەرەکی ل باژێرێ پاریسە، هەروەسا یونسکۆ زێدەتر ژ ٥٠ ئۆفیس و چەندین پەیمانگەهێن فێرکرنێ ل سەرانسەری جیهانێدا هەنە، ڕێکخراوا یونسکۆ پێنج بەرنامێێن سەرەکی هەنە: پەروەردە، زانستێن سروشتی، زانستێن مرۆڤایەتی و کۆمەڵایەتی، ڕۆشنبیری، و پەیوەندی و میدیا. یونسکۆ پاڵپشتییا گەلەک جۆرێن  پڕۆژان دکەت، وەک خوێندەواری و ڕاهێنانێن تەکنیکی، پرۆگرامیێن بڕوانامان و ڕاهێنانێن مامۆستایان، پرۆگرامێن زانستێن نێڤدەولەتی، پڕۆژێن ڕۆشنبیری و دیرۆکی، هەروەسا ڕێککەفتنێن هاریکارییێن جیهانی بۆ پاراستنا شارستانیەتێن جیهانی و میراتێ سروشتی و پاراستنا مافێن مرۆڤی، ئێک ژ خالێن هەرە گرنگ پاراستنا میراتێ جیهانی کۆ  میرات ئەو میراتەیە ل ڕابردووی مە  ب میرات وەرگرتییە، ئەڤڕۆ ئەم تام و خۆشیێ ژێ وەردەگرین و بۆ نڤشێ داهاتی ژی ب ڤەگۆهێزین.

·      دیرۆکا ڕۆژا جیهانییا موزیکێ:ئەنجومەنێ نێڤدەوڵەتی یێ موزیکێ International Music Councilئەنجومەنێ نێڤدەولەتی یێ موزیکێ بناڤێ (IMC) ڕێکخراوەکا پیشەیی و پێشەنگا جیهانێ یە، لسەر بنەمایێ ئەندامەتیێ و تایبەتە ب پێشئێخستنا بهایێن موزیکێ د ژیانا هەمی گەلاندا، ئەرکێ IMC گرنگی و پێشئێخستنا کەرتێن موزیکێ ب بەردەوامی ل سەرانسەری جیهانێدا، دروستکرنا هۆشیاریێ یە سەبارەت ب بهایێن موزیکێ، داکۆ  موزیک یا گرنگ بیت ل هەمی کۆمەڵگەهاندا و پاراستنا مافێن دەستپێکی یێن موزیکێ د هەمی وەڵاتاندا.IMC ژ لایێ ئەنجومەنێ موزیکا ناوچەیی نونەرایەتی دهێتەکرن کۆ پێنج ناوچەنە، هەرئێک ژ ڤان 5 دەڤەران: ئەفریقا، ئەمریکا، ئاسیای زەریای هێمن، ئەوروپا و جیهانی عەرەبی، هەمی ئەندامێن گروپێن ناوچەیی ب ڕەنگەکێ ئۆتۆماتیکی ئەندامێن IMC نە.

هەتا ئەندامێن ئەنجومەنێ موزیکا ئەوروپا (EMC)، ئێکەتییا ئەوروپا ئەندامێن IMC نە.(ل ساڵا ١٩٤٩ لسەر داخوازییا ڕێڤەبەرییا گشتییا یونسکۆ، ئەنجومەنێ نێڤدەولەتی یێ موزیکێ (IMC) وەک دەزگەهەکێ ڕاوێژکاری یێ نە حکومی سەر ب یونسکۆ ڤە و گرێدای ب بابەتێن موزیکێ ڤە هاتە دامەزراندن، بنگەهێ وێ ل پاریس بۆ ئەڤرۆ ژی ب ڕەنگەکێ سەربەخۆ وەک هەڤپشکەکا فەرمییا ڕێکخڕاوێن نە حکومی یێن نێڤدەولەتی یێن یونسکۆ کاردکەت، مەزنترین تۆڕا ڕێکخڕاوێن دامەزراندیێن جیهانێ یە کۆ دبیاڤێ موزیکێدا کاردکەن، (IMC) ڕاستەوخۆ دەست هەیە دگەل ١٠٠٠ ڕێکخڕاوان ل نێزیکی ١٥٠ وەڵاتان و نێزیکی ٦٠٠ ملیۆن کەسان ئارەزوویا هەڤالبەندی و زانیاری و پێشکەفتن و ئەزمونان هەیە لسەر لایەنێن جۆدا جۆدا یێن موزیکێ).(١) مەرەم ژڤی ئەنجومەنی، مەبەست پێ ئامۆژگاری و ڕاوێژکاریکرنا یونسکۆ بۆ دبیاڤێ هونەرێ موزیکێدا، لدوویف ڕاگەهاندنا ئەنجومەنێ نێڤدەولەتی یێ موزیکێ هزر د وێ چەندێ دا کرییە کو موزیک هێزا ئێکگرتنا کۆمەڵگەهـ و بەرەڤ پێشڤەچوونا ئاشتی و سەقامگیرییا جیهانی هەیە، مەرەم بڤێ ڕۆژێ ئەوە موزیک دشێت ئاشتیێ ل جیهانێ بەرەڤ پێشڤە ببەت و هەمی کولتوور رێز ل ئێکدو بگرن و ب برایانە دگەل ئێکدا بژین و ئاهەنگان بگێڕن و ئەگەر موزیک ژی نەهێتە ژەنین، دێ چەوان قەدرێ وێ زانین تامێ ژێ ببینین و هێزا موزیکێ بۆ کۆمڤەکرن و ئێگرتنا خەلکی بکاربینین.)لۆرد مێنۆهین لە ستۆک دی ئابەرنۆن، (٢٢ی نیسانێ ساڵا ١٩١٦ ل نیویۆرک ژ دایکبوویە، ل ١٢ی ئادارا ساڵا ١٩٩٩ ل بەرلین ل وەڵاتێ ئەڵمانیا وەغەرکرییە)، ئێک ژ پێشەنگێن ئامیرێ کەمانێ یە د چەرخێ بیستێ دا(.(٢) (مێنۆهین ل سانفرانسیسکۆ مەزن بوویە، د تەمەنێ چوار ساڵیی دا دەست ب ئامیرێ کەمانێ کرییە و خواندییە، د تەمەنێ حەفت ساڵیێ دا بوویە کەمان ژەنەکێ زیرەک و پێشکەفتی، پشتی چوویە فڕەنسا ل پاریس لسەر دەستێن کەمانژەن و ئاوازدانەر جۆرج ئینیسکۆ خواندییە و کارتێکرنەکا مەزن لسەر شێوازێ ژەنینا وی هەبوویە و وەک هەڤالەک د هەمی ژیانا ویدا، د تەمەنێ سنێلەیێ دا گەشتەکا بەرفرەهـ کریە، بوویە ئەگەر کۆ پەهلەوان ببیت د تەکنیکێ دا و باشترکرنا ژەنینا خۆ، پاشی ڕەخنەگران گازندە ژلایەنێ تەکنیکا ژەنینا ویدا کرن بەلێ گەلەک بلند دنڕخاند کۆ کەمان ب هەستەکا جوان دژەنی،  مێنۆهین ل ساڵا ١٩٣٦ بۆ دەمێ ١٨ هەیڤان ژ خواندنێ ڤەقەتییا، پاشی دەست ب هندەک چالاکییان کر، د شەڕێ جیهانیێ دووێ دا مێنۆهین نێزیکی ٥٠٠ کۆنسێرتان بۆ سەربازێن هەڤپەیمانان سازکرن و ل ساڵا ١٩٤٥ دگەل ئاوازدانەر بنیامین بریتن چوونە ئەڵمانیا بۆ پێشکەشکرنا زنجیرەکا کۆنسێرتان).(٣) لۆرد یەهودی مێنۆهین ل سالا ١٩٦٩ بۆ پۆستێ رێڤەبەرێ ئەنجومەنێ ڕاوێژکاری یێ موزیکێ و ل یونسکۆ هاتە هەلبژارتن،  ل ٣٠ تشرینا دووێ ل ساڵا ١٩٧٤ لۆرد یەهودی مێنۆهین کۆ گرنگترین و بەرهەمدارترین کەمانژەنێ وی سەردەمی بۆ ل ئەمریکا و د بنیاتدا یەهودی بۆ، ڕۆژا جیهانییا موزیکێ ڕادگەهینیت و  پەیامەکێ بۆ هەمی ئەندامێن ئەنجومەنی فڕێدکەت و ڕادگەهینیت کۆ ١ تشرینا ئێکێ دێ ئاهەنگ ب ڕۆژا جیهانییا موزیکێ هێنە گێڕان).(٤) (ل سالا ١٩٧٥ ئەنجومەن، بریارنامەکێ ل دانیشتنا پازدێ یا کۆمبوونێن گشتی ل باژێڕێ لۆزان ل سویسڕا دەرئێخستن کۆ ساڵانە ڕۆژەک بۆ موزیکێ بهێتە تەڕخانکرن، چۆنکە ئەنجومەنێ نێڤدەولەتی یێ موزیکێ و ب تایبەتی یەهودی مێنۆهین باوەرییەکا مۆکم هەبوو، موزیک دشێت پەیوەندییان بهێزبکەت و ببیتە پرەک دناڤبەرا کولتوورێن کۆمەلگەهێن جودا جودادا).(٥) ئارمانج ژ ڤێ ڕۆژێ بکارئینانا هێزا موزیکێ یە بۆ ئێکگرتنا کۆمەلگەهـ و کولتوورێن جودا داکۆ ب برایانە پێکڤە بژین، ل ١ تشرینا ئێکێ ل ساڵا ١٩٧٥ ژ لایێ یونسکۆ و ئەنجومەنێ موزیکێ یێ نێڤدەولەتی ئێکەم ڕۆژا جیهانییا موزیکێ ب ڕێڤەچوو و هاتە پەسەندکرن، زێدەتر ل ١٥٠ وەڵاتێن جیهانێ ئاهەنگ گێڕان ب مەرەما بکارئینانا هێزا موزیکێ بۆ ئێکگرتنا کۆمەڵگەهـ و خەلک و کەسانان، ئەڤ ڕۆژە دەرفەتەکێ ب خەلکی دبەخشیت بۆ ئاهەنگگێڕانێ ب موزیکێ و بەژداریکرن د کۆمەڵگەهەکا ئارامتر و بەختەوەرتر و یەکسانتردا، چالاکی و بڕگێن ڤێ ڕۆژێ پێکهاتبوون ژ دانانا کۆنسێڕتان و ڤەکرنا پێشانگەهان و گێڕانا سمیناران لسەر و بەڵاڤکرنا تێگەهێ ڕۆشەنبیرییا موزیکێ ب نڤیسینا گۆتار و ڤەکۆڵین  و سازدانا کۆنفڕانسێن گرێدای موزیکێ.

·      ئارمانجێن ڕۆژا جیهانییا موزیکێ ژ لایێ ئەنجومەنێ نێڤدەولەتی یێ موزیکێ ڤە:–       هاندان و پێشئێخستنا موزیکێ دناڤ هەمی چین و تەخێن کۆمەلگەهێدا.

–       هاندان بۆ بکارئینانا ئایدیالێن یونسکۆ بۆ ئاشتی و دۆستایەتیێ دناڤ خەلکیدا.

–       دروستکرنا مەیدانەکێ بۆ گەشەپێدانا کولتووران ب ڕێکا پێکگۆهاڕتنا شاڕەزیی و سەربۆڕ و ئەزموونێن وان.

–       هاندانا رێزگرتنێ ل پێکگۆهاڕتنا پێزانینێن کولتووری بتایبەتی بهایێن جوانیێ.(٦)

·      دەستهەڵاتدارێن هندەک وەڵاتان ل ڕۆژا جیهانییا موزیکێ فەرمانا ڕاوەستاندنا هاتن و چوونێ ددەن؟ 

ئەنجومەنێ نێڤدەولەتی یێ موزیکێ پێشنییار کربوو کۆ ل ڕۆژا جیهانییا موزیکێدا، دەستهەڵاتدارێن وەڵاتان پشتگیریێ ل ڕاگرتنا چەند خولەکێن بێدەنگیێ بکەن و داخوازا ڕاوەستاندنا هاتن و چوونێ بکەن، داکو ئاستێ قەرەبالغێ گەلەک کێم ببیت د تەئەمۆلێ دا ب ڕوینن و دگەل گۆهداریکرنا موزیکێ و بێدەنگیێ، پێکۆلان بکە ئەو کەسانێن دەردوری تە قایل بکە بۆ چەند ساتەکان قەرەبالغێ ب ڕاوەستینن، ئەڤ چەندە دێ بیتە ئەگەرێ کێمکرنا پیسبوونا دەنگی و دەرفەتەک پێ دهێتە دان کۆ گۆهدارییا دەنگێ سروشتی بکەن، دەنگێ تەیر و تەوالان هوشێنا بای دەنگێ شڕ شرا ئاڤێ و ڤەبوونا بەلگ و پشکۆژێن گولان…هتد. گۆهدارییا خەلکی بۆ موزیکەکێ کۆ ب ڕەهـ و ڕیشاڵڤە د سروشتیدا هەیە و پێدڤییە ب بها بهێتە زانین، موزیک ل جهێن گشتی ب‌هێتە ژەنین و لێدان، وەک پاڕک و باخچە و ئەڤ چەندە ببیتە کولتوورەک. چەوانییا ئاهەنگ گێڕانا ب بیرەوەرییا ڕۆژا جیهانییا موزیکێ، رێکخستنا کۆنسێرتان بۆ موزیکژەنێن نافخۆ ل هەمی گەڕەکێن باژێڕاندا کۆ گەلەک موزیکژەنێن تازە پێگەهشتی یێن هەین حەزدکەن ل بەرامبەری بینەراندا موزیکێ ب ژەنن، هەردیسان ڕێکخستنا ئۆرکێسترا و نمایشێن تاکەکەسی ل کەنیسان و هەتا ل گۆڕەپانێن بازاڕیدا و دەستهەڵات مولەتێ بدەتێ، بەڕنامێن ڕاستەوخۆ ب ڕێکا تورێن سۆشیال میدیایێ و ب خۆشحالیڤە پێشوازیێ لێ بهێتە گرتن.دڤێ ڕۆژێ دا بسپۆرەکی دبیاڤێ موزیکێدا داخواز بکە بووتە بەحس ل گرنگییا موزیکێ  بکەت، دبیت ماموستایێ تە یێ موزیکێ ل قۆتابخانێ ڕێزدارترین کەس بیت یێ دەستهەڵاتا موزیکێ هەی ل ئەوی جهێ تو تێدا دژی، یان ئەو خودان دوکانێ ئامیرێن موزیکێ د فرۆشیت ڕەنگە چەند زانیاریەکێن باش هەبن دەربارەی  موزیکێ کا چەوان موزیک ب ئێکگرتنا کۆمەلگەهێ  ڕۆلێ خۆ دبینیت، بلا هەر ئێکی ژدەف خۆ ئەو کارتێکرنە لسەر هەبیت کو پاخڤن دەربارەی موزیکێ و زارۆک و گەنجان هانبدەن بو تام وەرگرتنێ ژ موزیکێ ب گۆهداریکرنێ چونکە موزیک مێشکی بهێز دکەت دەروونی ئارام دکەت و دەم بوراندنەکا بنیاتنەرە کۆ مرۆڤ هزربکەت.

·  پێنج مافێن موزیکێ کۆ ببەردەوامی ژ لایێ ئەنجومەنێ نێڤدەولەتی یێ موزیکێ داکوکی لسەر دهێتەکرن بۆ دەست ڤێڕا گەهشتنا موزیکێ بۆ هەمییان و کار لسەر پێشئێخستنا وان دکەت: ·      مافێ هەمی زارۆک و مەزنایە:

.  ئازادییا دەربڕینا موزیکێ: پێدڤییە هەمی مرۆڤ ب زارۆک و مەزنڤە بشێن د موزیکێ دا بەژداربن وەک گۆهداریکرنا موزیکێ و دانانا موزیکێ و بەژداریکرن د کۆمڤەکرنا زانیاریاندا1  دەربارەی موزیکێ.2

.     ئازادییا فێربوونا موزیکێ : هەمی زارۆک و مەزن مافێ وانە فێری هەر زمانەکی ببن یان شەهڕەزاییا موزیکێ.3

.    دەست ڤێڕا گەهشتن بۆ موزیکێ ب ڕێکا بەژداریکرن و گۆهداریکرن و دروستکرن و کۆمڤەکرنا زانیارییان.

·      مافێ هەمی هونەرمەندێن موزیکێ یە:4

.    بۆ پەرەپێدانا هونەرێ خۆ و پەیوەندیکردن ب ڕێکا هەمی میدیایا، و ئاسانکاریێن گونجاو لبەر دەست هەبن.5.    بۆ بدەستڤەئینانا دانپێدانێن دادپەروەرانە و پاداشتێ دادپەروەرانە بۆ کارێن وان.(٧)

·      بۆچی ڕۆژا جیهانییا موزیکێ مە خۆش بڤێت: 

موزیک دەرمان و چارەسەریە، بتنێ گۆهداریکرن ل موزیکێ هەر چ شێوازەکێ هونەری بیت – جاز، کلاسیک، ئامێر، فۆلکلۆر و هتد، چارەسەرییە، فەیلەسوفێ مەزن ئەفلاتون بڕاستی گووتیە: “موزیک ڕۆحێ ب گەردوونی دبەخشیت، و پەڕا ب عەقلیڤە دئینیت و فڕین د خەیاڵێدا و سحر و بهایێن ژیانێ ددەتە ناسکرن”. بتنێ دڤی دەمیدا نقوومبوون دناڤ دەریایا موزیکێدا دشێت دەمارێن مەیێن تۆند و تۆڕە و دلڕەوکییا مە ئارام ڕابگریت.

(٨) دەما ل گۆڕەپان و باخچە و شوستەیێن باژێرێ موزیک دهێتە ژەنین ل سەرانسەری جیهانێ، موزیک روحا مە ئارام دکەت، جەژنە بۆ روح و عەقلێ خەمگین دێ هەست ب نەرمبوونا دەمارێن خۆ کەی دەما تو گۆهدارییا موزیکێ دکەی و بتایبەت ل سپێدەهیێن زووی.

·      ئەرێ ڕاستە فڕەنسی ل ٢١ خزیرانێ ڕۆژا جیهانییا موزیکێ دگێڕن؟

(ل وەڵاتێ فڕەنسا ل ٢١ خزیرانێ فێستیڤالەک ب هەمان ڕەنگێ ڕۆژا جیهانییا موزیکێ هەیە ب ناڤێ: فەت دو لا موزیک  Fête de la Musique ، ب زمانێ ئنگلیزی ب ڕۆژا موزیکێ ناڤدارە یان ژی ڕۆژا جیهانییا موزیکێ ئاهەنگەکا ساڵانە یا موزیکێ یە ل ٢١ حوزەیرانێ ب ڕێڤەدچیت، دڤێ ڕۆژێدا داخواز ژ هاوڵاتییان دهێتەکرن ژ دەرڤەی مالێن خۆ ل جهێن گشتی وەک پاڕک و باخچەیان، موزیکێ ب ژەنن هەر دیسان کۆنسێڕتان بێ بەرامبەر رێکپێخن).

(٩)(ل تشرینا ئێکێ ل ساڵا ١٩٨١ مۆریس فلۆرێت لسەر داخوازییا جاک لانگ وەزیرێ ڕۆشنەبیری یێ وی سەردەمی بۆ ڕێڤەبەرێ موزیک و سەمایێ ل وەزارەتا ڕۆشەنبیری ل فڕەنسا و ڕەنگڤەدانا خۆ هەبوو د گووت: (موزیک ل هەمی جهان و کۆنسێڕت ل چ جهان نە).

(١٠)(د ئەنجامدانا ڤەکۆڵینەکێ دا ژلایێ مۆریس فلۆرێت ل ساڵا 1982 لسەر وی بخۆ و کوولتورێ فڕەنسی بو وی دیاردبیت ژ پێنج ملیۆن کەسان گەنجەک یان دوو گەنج بتنێ ئامیرەکێ موزیکێ ژ دەرڤە دژەنن لەوران  خەون ب وێ چەندێ ڤە دیتن و کار و بزاڤکرن کۆ ب ڕێکەکێ هەمی خەلکی بینیتە ژدەرڤە و لسەر جاددان موزیکێ ب ژەنن و گۆهدارییا موزیکێ بکەن).(١١)

(ل ساڵا ١٩٨٢ ئێکەم ئاهەنگا موزیکێ ب درێژاهییا ڕۆژێ د وەرزێ هاڤینێدا ژلایێ مۆریس فلۆرێت و ب پشتەڤانییا جاک لانگ وەزیرێ ڕەوشەنبیری یێ وی دەمی یێ وەڵاتێ فڕەنسا دەستپێکر ل پاریس و ئەڤ ڕۆژە ب ناڤێ فێستیڤاڵا موزیک ب ڕێڤەچوو).

(١٢) دوی دەمیدا و هەتا نۆکە ئەڤ فێستیڤاڵە بۆ دیاردەکا نێڤدەولەتی و دڤێ ڕۆژێدا زێدەتر ل ٧٠٠ باژێڕان ل ١٢٠ وەڵاتان ئاهەنگ دهێنە گێڕان وەک: هندستان، ئەڵمانییا، ئیتاڵیا، یۆنان، ڕووسیا، ئوستڕالیا، پیرۆ، بەرازیل، ئیکوادۆر، مەکسیک، کەنەدا، دەولەتێن ئێکگرتی، بەڕیتانیا، ژاپۆن…هتد.مەبەست ل ڤێ ڕۆژێ فێتی دی لا موزیک پەرەپێدانا موزیکێ یە ب دوو ڕەنگا، هاندانا موزیکژەنێن ئاماتۆرە داکۆ لسەر جاددا موزیکێ نمایش بکەن ل ژێر دروشمێ “Faites de la musique”  ب مانا دروستکرنا موزیکێ و پێشکێشکرنا ب سەدان کۆنسێڕتانە ب هەروە بێ بەرامبەر و ب درێژاهییا ڕۆژێ ل جهێن گشتی کۆ دەرفەتێن بەژداریکرنێ ب هەمی خەلکی د بەخشن و ئەڤ چەندە ژی هەمی شێواز و ژانرێن موزیکێ دگەهینتە گۆهێن خەلکی و ڕۆشەنبیرییا موزیکێ دناڤ گشت مللەتیدا بەڵاڤدبیت و پەیدادبیت.

·      پەڕاوێز:

1.    IMC musicschoolunion.eu2.    britannica. biography.Yehudi-Menuhin3.    Yehudi-Menuhin هەمان ژێدەر4.    ســائــح5.    سائح. هەمان ژێدەر6.    سائح. هەمان ژێدەر7.     The Five Music Rights- European music council8.    سائح9.    سلوى الحديد 10.سلوى الحديد. هەمان ژێدەر11.سلوى الحديد. هەمان ژێدەر12.سلوى الحديد. هەمان ژێدەر ·      ژێدەرێن مفا ژێ هاتینە وەرگرتن:1.    https://www.musicschoolunion.eu/partnerships/imc-international-music-council/2.    سائح. اليوم العالمي للموسيقى – 1 أكتوبر 2022.3.    سلوى الحديد. متى اليوم العالمي للموسيقى 2023.4.    britannica. biography.Yehudi-Menuhin